Drugs en corona

1,2K

Nederland – door Mr. Kaj Hollemans (KH Legal Advice) (@KHLA2014).

Afgelopen week bleek uit verschillende onderzoeken dat de maatregelen rond corona ook effect hebben op het gebruik van alcohol en drugs. Meer dan de helft van mensen die alcohol drinken zijn de afgelopen maanden minder vaak alcohol gaan drinken. Een groot deel van deze mensen dronk ook minder veel alcohol per keer.

Veruit de meest (79,7%) genoemde reden om minder vaak of minder veel alcohol te drinken is het niet uit (kunnen) gaan of het minder zien van vrienden (73,6%). Dit beeld wordt bevestigd door de alcoholindustrie. De verkoop van bier in de horeca- en evenementenbranche is in augustus 2020 met ruim een derde (36,5%) gedaald ten opzichte van augustus 2019. In juli 2020 was er sprake van een vergelijkbare daling van 33,1 procent. Voor veel brouwers is de horeca- en evenementenbranche een belangrijke afzetmarkt en deze sectoren zijn hard getroffen door de maatregelen rond corona.

Uit het onderzoek van het Trimbos blijkt verder dat de helft van alle cannabisgebruikers de afgelopen maanden vaker cannabis is gaan gebruiken. Van de mensen die vaker cannabis zijn gaan gebruiken, gebruikt meer dan de helft ook meer cannabis per keer. Voor de andere middelen geldt dat het gebruik van psychedelica (zoals LSD, 2C-B en truffels) de afgelopen maanden is toegenomen en dat het gebruik van stimulantia (zoals XTC, cocaïne en amfetamine) juist is afgenomen. Volgens de onderzoekers heeft dit te maken met de context waarin deze middelen worden gebruikt. Middelen met psychedelische eigenschappen worden relatief vaker thuis gebruikt, terwijl stimulerende middelen vaker worden gebruikt in een uitgaanssetting, zoals een club of festival. Voor mensen die de afgelopen maanden minder vaak of minder veel drugs zijn gaan gebruiken, is het niet uit (kunnen) gaan de meest genoemde reden (45%).

Mensen zijn dus minder vaak en minder veel alcohol gaan drinken, omdat er minder evenementen waren en de horeca voor een deel gesloten was. Ook zijn mensen minder vaak stimulerende middelen gaan gebruiken, veelal om dezelfde reden. Daarentegen zijn relatief meer mensen de afgelopen maanden vaker psychedelische middelen gaan gebruiken. Hieruit blijkt dat de setting (de fysieke en sociale omgeving) waarin mensen zich bevinden van invloed is op de middelen die ze (willen) gebruiken. De theorie rond set en setting is niet nieuw, maar de afgelopen maanden is aangetoond dat de keuze voor bepaalde middelen mede afhankelijk is van de omgeving waarin deze middelen worden gebruikt.

Politiek

Via een omweg heeft minister Grapperhaus alsnog zijn zin gekregen. In de zomer van 2019 hield hij een pleidooi voor minder festivals in zijn strijd tegen drugscriminaliteit. Een jaar later zijn alle festivals afgelast vanwege de maatregelen rond corona, zijn de meeste clubs gesloten en zijn veel mensen, mede daardoor, minder stimulerende middelen gaan gebruiken. Mijn verwachting is dat dit slechts tijdelijk is en dat het gebruik van drugs weer zal toenemen als de clubs opengaan en het festivalseizoen begint.

Daarom zou het nu een goed moment zijn om na te denken over het Nederlandse drugsbeleid. Gaan we op dezelfde voet verder of erkennen we dat sommige mensen er bewust voor kiezen binnen een bepaalde setting drugs te gebruiken? Gaan we ervoor zorgen dat deze mensen op een zo veilig mogelijke manier drugs kunnen gebruiken of gaan we door met bang maken, verbieden en steeds strenger straffen? 

Dezelfde aanpak bleek ook niet te werken bij corona. Aanvankelijk kregen mensen hoge boetes en een strafblad voor het niet naleven van de maatregelen, maar gaandeweg kwam hier verandering in, zeker na het huwelijk van minister Grapperhaus, die niet in staat bleek zijn eigen maatregelen na te leven. Daarvoor kwam hij politiek in de problemen, moest hij een boete betalen én kreeg hij een strafblad. Dat strafblad wordt nu geschrapt door het kabinet, mede op verzoek van de Tweede Kamer, want het oogt natuurlijk niet fraai: een minister van Justitie met een strafblad.

Inmiddels erkennen steeds meer mensen, waaronder Diederik Gommers (NVIC), dat “van angst zaaien en strenge maatregelen gaan alleen de hakken maar in het zand. Ik vond dat hele gedoe met die zware coronaboetes en dat je een strafblad hebt, echt niet goed. Dat is niet de manier waarop het in Nederland gaat werken.” 

Ik vraag me af wat er gebeurd zou zijn als minister Grapperhaus was gefotografeerd terwijl hij een flinke snuif coke nam. Zou hij dan wel afgetreden zijn als minister van Justitie en Veiligheid? Zou hij in dat geval nog geloofwaardig worden geacht als bewindspersoon die mede verantwoordelijk is voor het drugsbeleid? Of zou men dan ook schoorvoetend erkennen dat de huidige aanpak niet werkt?

Signaal

Het is tijd voor een nieuw drugsbeleid dat minder gevaren oplevert voor de volksgezondheid, de kosten van drugshandhaving beteugelt en recht doet aan de keuzevrijheid van mensen. Het is tijd om de druk op te voeren bij politiek Den Haag en een krachtig signaal af te geven. Alleen samen krijgen we de overheid onder controle.