Onlangs werd de groene wereld opgeschud door een onderzoek waaruit bleek dat een cannabis-placebo een zeer vergelijkbare pijnverlichting bied als een op cannabis gebaseerd product. Dat geldt echter ook voor medicijnen als ibuprofen en aspirine. Hieronder wordt uitgelegd hoe dit werkt.
Een meta-analyse van 20 gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken onderzocht het effect van positieve media-aandacht op de verwachtingen van patiënten voor pijnverlichting van cannabisproducten. De onderzoeken omvatten in totaal 1.459 mensen, van wie de meesten neuropathische pijn of pijn door multiple sclerose hadden. De wetenschap heeft bewezen dat chronische, laaggradige ontstekingen een stille moordenaar kunnen worden die bijdraagt aan hart- en vaatziekten, kanker, diabetes type 2 en andere aandoeningen.
Cannabis versus placebo
De actieve behandelingen die in deze onderzoeken werden gebruikt, omvatten twee belangrijke cannabinoïden in marihuana, delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) of cannabidiol (CBD), en de voorgeschreven medicijnen nabilone (Cesamet), dronabinol (Marinol, Syndros) en nabiximols (Sativex). De producten – en de placebo’s – werden gegeven als een pil, spray, olie of rook/damp. De onderzoekers ontdekten dat deelnemers die actieve behandeling kregen en deelnemers die placebo kregen, vergelijkbare niveaus van pijnverlichting rapporteerden.
Ted J. Kaptchuk, directeur van het Program in Placebo Studies en The Therapeutic Encounter aan het aan Harvard gelieerde Beth Israel Deaconess Medical Center, zegt dat de bevindingen van dit goed uitgevoerde onderzoek niet verrassend zijn. “Met uitzondering van opioïden zijn de meeste pijnstillende medicijnen nauwelijks beter dan een placebo”, zegt hij. In klinische onderzoeken met gewone pijnstillers zoals aspirine en ibuprofen, bieden placebo’s zelfs ongeveer evenveel pijnverlichting als de eigenlijke medicijnen. Dat wil niet zeggen dat de actieve medicijnen geen fysiologische effecten hebben. Integendeel, de effecten van een placebo bootsen die effecten na. Ze werken gewoon via verschillende neurobiologische routes, legt Kaptchuk uit.
Hoe beïnvloedt een placebo de hersenen?
“Sinds eind jaren zeventig weten we dat als je iemand een placebo geeft, er verschillende neurotransmitters in de hersenen vrijkomen en specifieke delen van de hersenen worden geactiveerd”, zegt Kaptchuk. Deze neurotransmitters omvatten endocannabinoïden, die qua structuur vergelijkbaar zijn met de actieve bestanddelen in cannabis. Wat de afgifte van deze chemicaliën precies veroorzaakt, blijft echter een mysterie.
Zoals Kaptchuk en collega’s in een recensie uit 2020 in TheBMJ schreven over placebo’s bij chronische pijn, is de klassieke theorie om het placebo-effect te verklare verwachting: je gelooft dat de behandeling die je krijgt je beter zal laten voelen, en het wordt een self-fulfilling prophecy.
Wekt media-aandacht verwachtingen voor medicinale cannabis?
Volgens de auteurs van de nieuwe meta-analyse heeft een schat aan positieve media-aandacht waarschijnlijk bijgedragen aan de verwachting. In een afzonderlijke analyse van 136 nieuwsitems in traditionele media en blogs, ontdekten ze dat cannabisstudies meer media-aandacht kregen dan andere gepubliceerde studies, ongeacht de omvang van de placebo-respons of het therapeutische effect van cannabis. Maar hoewel de mediahype hier misschien een rol speelt, is het de moeite waard eraan te herinneren dat niet-gehypte medicijnen zoals ibuprofen ook sterke placebo-reacties opwekken, zegt Kaptchuk.
De placebo-respons kan ook ontstaan wanneer mensen zorg en aandacht krijgen van een medische professional in het kader van een behandeling, wat bewuste en onbewuste gevoelens oproept dat ze zich beter gaan voelen. Behandelingen die meer rituelen met zich meebrengen, zoals het krijgen van een injectie of roken, hebben ook de neiging om het placebo-effect meer te versterken dan alleen het slikken van een pil.
Wat kunnen cannabisproducten doen?
Als je een op cannabis gebaseerd product gebruikt voor pijn of overweegt er een te proberen, wat moet je dan van deze bevindingen denken? “Volgens de strikte orthodoxie van de moderne geneeskunde zou een arts zeggen dat cannabisproducten niet werken – ze zijn niet beter dan een placebo”, zegt Kaptchuk.
Een klinische proef is echter niet het echte leven. Chronische pijn is notoir moeilijk te behandelen. En hoe effectiever een medicijn is in het behandelen van pijn, hoe groter de kans op bijwerkingen en andere ongewenste gevolgen, zoals afhankelijkheid en verslaving. “Als iets – een ander alternatief middel – pijn helpt verlichten en geen significante schade aanricht, zou ik zeggen: gebruik het.” Het is daarbij slim om een arts te raadplegen.
Bron: www.health.harvard.edu (EN)
