Lêkolîna vê dawiyê ya ku di The American Journal of Psychiatry de hatî weşandin, ji nêz ve nêzîkê 1.000 kesên li Zelanda Nû yên di navbera 3 û 45 salî de şopand da ku bandora karanîna kanabis li ser fonksiyona mêjî fam bike.
Tîma lêkolînê dît ku kesên ku demek dirêj (ji bo çend salan an bêtir) û bi tundî kar dikin çûn (kêmtirîn heftane, her çend piraniyê di lêkolîna xwe de heftê zêdetirî çar caran bikar anîn) di gelek warên zanînê de kêmasiyek nîşan da.
Ji ber karanîna kanabisê IQ kêm dibe
IQ-ya bikarhênerên esrarê yên demdirêj ji zarokatiyê ve bi navînî 5,5 puan daket, û di leza fêrbûn û pêvajoyê de li gorî yên ku esrar bikar neanîn kêmasî hebûn. Her ku pir caran kesek kanabis bikar tîne, kêmasiya cognitive ya ku di encamê de çêdibe mezintir dibe, ku têkiliyek sedemî ya mimkun pêşniyar dike.
Di lêkolînê de her weha hat dîtin ku kesên ku van bikarhênerên kanabisê yên demdirêj nas dikirin baş ferq kirin ku wan pirsgirêkên bîr û baldariyê pêş xistine. Encamên jorîn dom kirin tewra dema ku nivîskarên lêkolînê faktorên wekî girêdayîbûna narkotîkên din, rewşa sosyo-aborî ya zaroktiyê, an hişmendiya destpêka zaroktiyê kontrol kirin.
Bandora esrarê li ser kêmbûna cognitive ji ya alkol an titûnê mezintir bû. Bikarhênerên kanabisê yên demdirêj di heman demê de hîpokampiyên piçûktir jî hebûn (herêma mêjî ku berpirsiyarê fêrbûn û bîranînê ye). Balkêş e, kesên ku heftê carekê kêmî carekê esrar bikar tînin, bêyî ku dîrokek girêdayîbûna wan tune be, kêmasiyek cognitive têkildar bi kanabis re tune bû. Ev pêşniyar dike ku cûrbecûr karanîna behremendî heye ku dibe ku rê nede pirsgirêkên cognitive yên demdirêj.
Zêdetir lêkolîn
Li ser karanîna kanabis û tenduristiya mêjî bêtir lêkolîn hewce ne. Lêkolîna nû tenê yek ji gelek lêkolînan e ku têkiliyek di navbera karanîna dirêj-dirêj a kanabisê giran û zanînê de pêşniyar dike. Dîsa jî, lêkolînên paşerojê hewce ne ku sedemîtiyê saz bikin û vekolînin ka karanîna dirêj-dirêj çawa dibe ku bandorê li xetera pêşkeftina dementia bike, ji ber ku kêmbûna cognitive di temenê navîn de bi rêjeyên bilind ên dementiyê re têkildar e.
Ger hûn bandorên naskirî yên kanabisê biceribînin divê hûn çi bikin?
Hin kesên ku ji bo demek dirêj esrarê bikar tînin dibe ku bi 'mijê mêjî', kêmbûna motîvasyonê, zehmetiyên fêrbûnê an dijwariya baldariyê re rû bi rû bimînin. Nîşan bi gelemperî veger in, her çend karanîna hilberên bi naverokek THC-ya bilindtir dibe ku xetera pêşkeftina nîşanên cognitive zêde bike.
Ger hûn nîşanên cognitive yên têkildar bi kanabis re tecrûb bikin, jêrîn bifikirin:
- Hêdî hêdî hêza (naveroka THC) esrara ku hûn bikar tînin kêm bikin an çend caran hûn wê di nav çend hefteyan de bikar tînin, nemaze heke we dîrokek vekişîna kanabisê hebe.
- Bi doktorê xwe re bixebitin. Bi doktorê xwe re di derbarê nîşanên xwe yên cognitive de vekirî bin, ji ber ku faktorên bijîjkî an derûnî yên din dikarin beşdar bibin. Doktorê we di heman demê de dikare ji we re bibe alîkar ku hûn bi karanîna çavkaniyên piştgirî yên din bi ewlehî û belkî bi rehetî tîrêjek kanabisê rêve bibin. Mixabin, piraniya nexweşan xwe xweş hîs nakin ku bi doktorê xwe re li ser karanîna kanabisê biaxivin.
- Dem bide. Dibe ku heya mehekê bidome ku hûn piştî kêmkirina dozê xwe baştir bikin, ji ber ku esrar dikare du-çar hefte di laş de bimîne.
- Şopandina armancî ya naskirî biceribînin. Bikaranîna serîlêdanek an ceribandinek armancî ji bo şopandina fonksiyona mêjiyê we dikare ji xwe-çavdêriyê rasttir be. Pêşkêşvanê lênêrîna tendurustiya we dikare bikaribe ku ji bo birêvebirina nirxandinên cognitive yên navberî alîkarî bike.
- Stratejiyên alternatîf bifikirin. Fonksiyona mejî ne statîk e, mîna rengê çavan an hejmara tiliyên li ser lingên me. Xebata aerobîk û pratîka hiş, meditation, û psîkoterapî dikare zanîna demdirêj baştir bike.
Cannabis mijarek heyecan û lê nakokî ye ku hem hîle û hem jî gumanbariyê çêkiriye. Ji bo kes û pisporên tenduristiyê girîng e ku li ser lêkolînên lêkolînê bisekinin û ne li ser spekulasyon an çîrokên kesane. Lêkolînên derketî yên ku pêwendiya di navbera karanîna kanabisê ya giran a demdirêj û neurocognition de pêşniyar dikin divê ji siyasetmedar, peydakiroxên lênihêrîna tenduristî û nexweşan re têkildar be.
Çavkaniyê: health.harvard.edu (En)
