Er is meer cocaïne dan ooit. De oorsprong van deze cocaïneboom vindt plaats buiten steden al La Dorada (Colombia) waar veeboerderijen en viskwekerijen langzaam overgaan in eindeloze velden coca.
Het is het bestaansrecht van de Colombiaanse staat. Afgezien van enkele onderwijzers en incidentele invallen door de strijdkrachten, bestaat de Colombiaanse staat verder nauwelijks. Om hierheen te reizen, hebben buitenstaanders toestemming nodig van een gevreesd drugskartel dat bekend staat als de Comandos de la Frontera, wiens handlangers in militair groene T-shirts in vrachtwagens en op motorfietsen patrouilleren.
Deze regio, in de provincie Putumayo, is een belangrijke leverancier van de ongekende stijging van de cocaïneproductie. Hoewel fans van de populaire Netflix-serie Narcos misschien de indruk hebben dat het tijdperk van het Medellin-kartel, van Pablo Escobar in de jaren 80 en 90, de hoogtijdagen van de cocaïnehandel waren. Is er momenteel nog veel meer cokehandel.
Waarom groeit de cocaïnehandel?
“We leven in de gouden eeuw van cocaïne“, zegt Toby Muse, de auteur van het boek Kilo: Inside the Deadliest Cocaine Cartels uit 2020, die al meer dan twee decennia verslag doet van de Colombiaanse drugshandel. “Cocaïne bereikt hoeken van de planeet die het nog nooit eerder heeft gezien, omdat er zoveel van de drug is.”
Aan die hausse ligt een enorme groei van het areaal ten grondslag, evenals een hogere productiviteit op cocaplantages – trends die worden aangedreven door een veranderende politieke dynamiek in de regio en een stijgende vraag. De illegale industrie produceert nu ongeveer 2.000 ton cocaïne per jaar, bijna het dubbele van de hoeveelheid die tien jaar geleden werd gemaakt, volgens het VN-Bureau voor Drugs en Criminaliteit. Satellietfoto’s laten zien dat de hoeveelheid met coca beplant Colombiaans land vorig jaar is gestegen tot een record van meer dan 200.000 hectare, meer dan vijf keer zoveel als toen Escobar in 1993 werd neergeschoten.
Al dat aanbod overspoelt markten over de hele wereld en brengt geweld, corruptie en enorme winsten met zich mee. Zo’n 10.000 mijl van die boerderijen in de Andes, zijn de arrestaties wegens cocaïnebezit in Australië sinds 2010 verviervoudigd. Amerikaanse overdoses door cocaïne zijn de afgelopen tien jaar vervijfvoudigd toen dealers de drugs begonnen te mengen met synthetische opioïden. Ecuador riep dit jaar de noodtoestand uit voor zijn grootste haven, Guayaquil. Dit vanwege de moorden en autobommen en ander geweld door cocaïnehandelaren.
Europa overspoeld met cocaïne
Terwijl cocaïne nog steeds de traditionele markten in de VS bereikt, overspoelt het Europa, waar de inbeslagnames volgens EU-cijfers in slechts vijf jaar tijd zijn verdrievoudigd. In Afrika is de inbeslagname van cocaïne tussen 2015 en 2019 vertienvoudigd, terwijl de in Azië gevangen hoeveelheid in dezelfde periode bijna vervijfvoudigd is, volgens door de VN verzamelde gegevens. Grotere hoeveelheden van de drug worden in beslag genomen in havens in Turkije en Oost-Europa, terwijl smokkelaars nieuwe routes openen. Het breidt zich ook uit naar plaatsen waar het een paar jaar geleden nog niet zo gewoon was, zoals Argentinië en Kroatië.
De gemiddelde zuiverheid van cocaïne in de straten van Europa is gestegen tot meer dan 60%, van 37% in 2010. Het residu van de drug in het afvalwater van grote steden de afgelopen tien jaar is verdubbeld. “Europa wordt overspoeld met cocaïne”, zegt Laurent Laniel, hoofd wetenschappelijk analist bij het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving, een EU-agentschap. “Het aanbod is gewoon ongehoord.”
De omvang van deze wereldwijde cocaïnegolf wordt ondersteund door geavanceerde drugskartels die er steeds bedrevener in zijn geworden om de drug te verbergen en in grote hoeveelheden over de wereld te verspreiden. Om het naar Europa te krijgen, vertrouwen smokkelaars voornamelijk op commerciële vrachtschepen die over de Atlantische Oceaan varen. Dat stelde hen in staat om de belangrijkste motor van globalisering te benutten om overzeese markten te bereiken met een ongekende schaal en efficiëntie.
Arme arbeiders en cocaplukkers
De arbeiders die op de cocaplantage werken staan aan de basis basis van de miljardenstijging van de wereldwijde cocaïneproductie, maar zeer weinig van de winst komt bij hen terecht. In plaats daarvan leven ze in armoede in houten hutjes, terwijl het echte geld wordt verdiend door mensen hoger in de keten, waaronder de leiders van groepen als Comandos de la Frontera, maar ook maffia in Mexico, Italië, de Balkan en elders.
Een laborant vroeg hoeveel de drugs zouden opbrengen in Londen en toen hij het antwoord kreeg – ongeveer 20 tot 30 keer de prijs in Colombia – vroeg een verslaggever wat hij wist over de Britse visumregels en de prijzen van vliegtickets. Rond La Dorada is een industrie ontstaan om de lage arbeiders te ontdoen van het geld dat ze verdienen. Als ze klaar zijn voor de dag, gaan laboratoriummedewerkers vaak naar een hanengevecht om te gokken. Overal op het platteland zijn bars en bordelen waar cocaplukkers, onder wie sommigen migranten die de armoede in Venezuela ontvluchtten, zich onder oorverdovende muziek de vergetelheid in kunnen drinken.
Het kartel – heeft bij afwezigheid van gezag – zijn eigen rechtssysteem en legt dwangarbeid op wanneer arbeiders vechten of zich anderszins misdragen. Bovendien is er intens geweld. Ongeveer 20 mensen werden afgeslacht in een veldslag in november tussen Comandos de la Fontera en een rivaliserende fractie om de controle over de cocaplantages en lucratieve handelsroutes rond Putumayo. Diezelfde maand werd een groep mensen neergeschoten op een paar minuten van een boerderij, blijkbaar in een geschil tussen de Comando’s en een andere groep.
Cocaïnereis
Cocaïne uit Putumayo begint zijn reis vaak door over de Andes naar de Pacifische kust van Colombia te worden gesleept, in speedboten te worden geladen en over jungle-rivieren naar Midden-Amerika te worden gebracht. Waarvandaan het verder gaat naar Mexico en de VS. Of het steekt de rivier over naar Ecuador om het via zeecontainers naar het buitenland te versturen.
Mensenhandelaars hebben de afgelopen 20 jaar geprofiteerd van de explosieve handel in verse producten en andere goederen van de Pacifische kust van Zuid-Amerika. Geholpen door vrijhandelsakkoorden en een uitbreiding van het Panamakanaal. Kartels zijn steeds geraffineerder geworden in het verstoppen van drugs tussen de miljoenen containers die elk jaar havens als Antwerpen en Rotterdam binnenvaren.
De bederfelijke aard van ladingen zoals bananen, bosbessen, asperges, bloemen en druiven werkt in het voordeel van handelaren door politie- of douane-inspecties te ontmoedigen die de verzending zouden vertragen. De overstroming van cocaïne heeft tot in Guinee-Bissau (West-Afrika) onrust veroorzaakt. Enkele uren van geweervuur woedde in februari in de hoofdstad toen gewapende mannen het regeringspaleis omsingelden. President Umaro Sissoco Embalo gaf drugshandelaren de schuld van wat hij zei een poging was om hem en zijn kabinet te vermoorden. Het land is een overslagpunt voor cocaïne op weg naar Europa, aangezien de onbewoonde eilanden langs de kust van West-Afrika worden gezien als een ideale plek om van boord te gaan en drugs op te slaan.
Terug in Zuid-Amerika heeft het stijgende aanbod zelfs de lokale drugsmarkten getransformeerd. Een groot deel van de cocaïne die in Peru en Bolivia wordt geproduceerd, voedt ook de consumptie daar, met name in Brazilië en Argentinië. Volgens een schatting van het VN-Bureau voor Drugs en Criminaliteit gebruikten ongeveer 5 miljoen Zuid-Amerikanen in 2020 cocaïne, wat betekent dat de interne markt van het continent voor de drug nu ongeveer even groot is als die van Europa.
“Er is expansie in Zuid-Afrika, Azië en ook in Europa”, zegt Ruben Vargas, een voormalig hoofd van de antidrugsdienst van de Peruaanse regering. “Maar voor ons is het grote probleem Brazilië, dat een steeds onverzadigbare cocaïneconsument is geworden.”
Stijgende productie
De Colombiaanse cocaïneproductie begon tien jaar geleden sterk te stijgen, rond de tijd dat de regering vredesbesprekingen begon met de grootste guerrillagroep van het land, de FARC. De Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia begonnen in de jaren zestig als een marxistische bende boeren op het platteland die probeerden wat zij beschouwden als corrupte regeringen die de rijken bevoordeelden omver te werpen. Maar de groep financierde zijn expansie in de jaren negentig met geld dat het kreeg door boeren en anderen die betrokken waren bij de cocaïnehandel te belasten.
De autoriteiten versoepelden de gedwongen uitroeiing van coca tijdens de onderhandelingen en zeiden dat ze zich zouden concentreren op het onderscheppen van zendingen en het in beslag nemen van witgewassen geld. Daarna, in 2015, stopte Colombia met bet besproeien van cocavelden met het herbicide glyfosaat. Dit bestrijdingsmiddel was het belangrijkst wapen van de regering tegen telers De WHO gaf echter aan de stof kankerverwekkend was.
De hoeveelheid land die met coca is beplant, is ruwweg verdrievoudigd sinds de vredesbesprekingen begonnen. Het vredesakkoord, ondertekend in 2016, ging gepaard met programma’s om de vrijwillige vervanging van coca door legale gewassen aan te moedigen. Maar deze kwamen nauwelijks van de grond dankzij juridische moeilijkheden, bureaucratische inertie en sabotage door nieuwe maffia, die snel het voormalige FARC-territorium binnentrokken en dreigden iedereen die met de regering samenwerkte te vermoorden.
Gevolg: boeren gingen aan de slag met nieuwe aanplant van cocaplantages waarvan de effecten nu over de hele wereld worden gevoeld. Nadat de programma’s voor legale gewassen waren mislukt moesten mensen weer op hun coca vertrouwen als inkomstenbron. Volgens de VN zijn de cocaplantages in Colombia ook productiever geworden. Het gebrek aan uitroeiingsinspanningen betekent dat de struiken kunnen uitgroeien tot hun meest productieve fase, en dat is wanneer ze twee tot drie jaar oud zijn, volgens Daniel Rico, de directeur van C-Analisis, een in Bogota gevestigd risicoadviesbureau. Bovendien is er minder risico op uitroeiing door de overheid waardoor boeren meer bereid zijn om te investeren in kunstmest en irrigatie.
In het decennium tot en met 2021 is de hoeveelheid land beplant met coca met 182% gestegen in Colombia, 71% in Peru en 56% in Bolivia, volgens cijfers van de Amerikaanse regering. Colombia produceert momenteel ongeveer twee keer zoveel cocaïne als zijn buurlanden in de Andes bij elkaar. De laatste jaren zijn er ook kleine hoeveelheden van het gewas geteeld in Midden-Amerika en elders.
Een omslagpunt in de war on drugs?
Putumayo was ground zero toen het drugsbestrijdingsinitiatief Plan Colombia van de Amerikaanse president Bill Clinton rond de eeuwwisseling werd gelanceerd. Twee decennia en meer dan 10 miljard dollar aan Amerikaanse hulp later zit Putumayo nog steeds vol met coca.
Dit jaar kozen de Colombianen Gustavo Petro tot president nadat hij campagne had gevoerd met een belofte om fossiele brandstoffen uit te faseren en rijkdom te herverdelen. In zijn inaugurele rede, na zijn aantreden in augustus, riep Petro op tot een nieuwe aanpak in de oorlog tegen drugs, waarbij hij zei dat het beleid dat Bogota en Washington al tientallen jaren voeren, geweld heeft aangewakkerd en er niet in is geslaagd de consumptie terug te dringen.
Petro zegt dat zijn regering zich zal richten op de maffia, in plaats van op de cocaboeren, die bijna allemaal erg arm zijn. Maar Petro heeft ook gewaarschuwd dat de autoriteiten boeren geen groen licht geven om coca te planten, en dat ze door zullen gaan met het uitroeien van planten in gebieden waar er geen overeenkomst is om de gewassen vrijwillig op te graven.
Onder Petro leidden die inspanningen vaak tot botsingen met lokale gemeenschappen, terwijl ze weinig effect hadden op de zaken van de narco’s. Vorig jaar hebben de Colombiaanse autoriteiten ongeveer 5.000 geïmproviseerde laboratoria vernietigd, volgens gegevens verzameld door de VN. De productie van cocaïne steeg met ongeveer 14%, tot een nieuw record. In de eerste week van november verscheen er een commando helikoter die een laboratorium in brand staken. Dit veroorzaakte en enorme brand in het regenwoud. Binnen een week zijn deze labs soms alweer operationeel.
Bron: finance.yahoo.com (EN)
